Ulusal Yeşil Bina Sertifika Yönetmeliğine Dair

20 Åžubat 2015 | KONUK YAZAR 29. Sayı (Ocak-Åžubat 2015)

M. Tolga Özdemir PMP, LEED AP (BD&C, ID&C, O&M) GVP Yeşil Bina Danışmanlık
2007 yılından itibaren ülkemizin gündemine giren LEED ve BREEAM gibi uluslararası kabul görmüş Yeşil Bina sertifikalarının ülkemizde yaygınlaşmasıyla, zaman içinde yerel Yeşil Bina sertifikasyonu konusu da gündeme gelmişti. Gerek üniversitelerin gerek sivil toplum kuruluşlarının gerekse de kamunun konuya ilgisi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın geçen senelerde “Yerel Yeşil Bina Sertifika” konusunda başlattığı çalışmalarla başka bir aşamaya geçmişti.


8 Aralık 2014 tarihinde 29199 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Sürdürülebilir Yeşil Binalar ile Sürdürülebilir Yerleşmelerin Belgelendirilmesine Dair Yönetmelik” ile ülkemizde Ulusal Yeşil Bina Sertifika sürecinin ilk adımları da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından atılmış oldu.


Söz konusu yönetmelik yeni binalar, mevcut binalar ve yerleşkeler kategorilerinde sürdürülebilir sertifika sürecinin nasıl işleyeceğinin genel çerçevesini çizmekte ve bu kapsamda süreçte yer alacak Daimi Komite, Belgelendirme Kuruluşu, Değerlendirme Uzmanları ve Sürdürülebilirlik Uzmanları ile ilgili genel esasları içermektedir. Aynı doğrultuda ülkemizde inşa edilecek Yeşil Binaları kayıt altına alacak bir Ulusal Yeşil Bina Bilgi Sistemi kurulması öngörülmektedir.


Yönetmelik, kurulacak yedi kişilik Daimi Komiteye, sürdürülebilir Yeşil Bina ile sürdürülebilir yerleşkelere dair sistemin kurulması ve işletilmesine ilişkin usul ve esasları belirleme ve izleme yetkisi vermiştir. Bakanlıktan eğitim alıp, sınavlardan başarılı olan profesyoneller “Sürdürülebilirlik Uzmanı” olarak görev yapacak, binaların sürdürülebilir tasarım ve inşaat süreçlerine sahip olduğunu gösteren kanıt dokümanları hazırlayacaklardır. Yine Bakanlığın eğitimlerinden ve sınavlarından geçmiş daha uzman profesyoneller “Değerlendirme Uzmanı” olarak görev yapacak ve “Sürdürülebilirlik Uzmanı”nın sunduğu kanıt dokümanları ilgili belgelendirme kuruluşunun ilgili belgelendirme kılavuzuna uygun olarak inceleyecek ve nihaiyi puanlamayı yaparak sertifika seviyesine karar verecektir. 


Yönetmelik, belgelendirme kuruluşu ve sertifika değerlendirme kılavuzlarının sayısıyla ilgili herhangi bir sınırlama getirmemiştir. Daimi Komite değerlendirme kılavuzlarında olması gerekli “minimum performans kriterlerini” belirleyecektir. Belgelendirme kuruluşu olmak için sağlanması gerekli koşullar da yönetmelikte ayrıca belirtilmiştir. 


Genel çerçevenin çizildiği yönetmelikte, süreçlerle ilgili birçok sorunun cevabı yer almamaktadır. Daime Komite’nin önümüzdeki dönemde gerçekleştireceği çalışmalarla tüm konuları netleştirecek düzenlemeleri yapacağı beklenmektedir. 


Sadece Yeni Binalar Değil 
Bu yönetmelikle birlikte, sadece yeni bina kategorisinde değil, mevcut binalar ve yerleşkeler kategorilerinde de ulusal Yeşil Bina sertifikasının ülke gündemine girmesi son derece sevindiricidir. 
Yeşil Binalarla birlikte yeşil yerleşkelerin yönetmeliğe dahil edilmesiyle özellikle büyük çaplı kentsel dönüşüm projelerinin teşvik yolunun da önü açılmıştır. Bu söylemi oluştururken, ülkemizde önümüzdeki dönemde “sürdürülebilir” bina ve yerleşkelerin finansal olarak teşvik edileceği veya sürdürülebilir olmayan projelerin daha fazla vergi ödeyecek şekilde konumlanacağı varsayılmıştır. Bütüncül bakış açısıyla planlanmış, sürdürülebilir altyapı ve enerji sistemleriyle desteklenmiş, bina bazlı değil ama ada/mahalle bazlı kentsel dönüşüm projelerinin sayısı bu tip sertifikalara çeşitli teşvikler verilerek artırılabilir. 


Sürekli Güncellenen Sertifika Kılavuzları
Yönetmelik, Yeşil Bina ve Yerleşme Sertifika Değerlendirme Kılavuzlarının en fazla beş yılda bir gözden geçirilmesi ve gelişen teknolojilere uygun olarak sürekli güncel tutulması zorunluluğu getirmiştir.
Amerika, Kanada ve Yeni Zelanda gibi gelişmiş ülkelerde 3-5 senede bir revize edilen deprem yönetmeliklerinin, son yüzyılda depremlerden ciddi zarar görmüş memleketimizde 1975 yılından tam 23 yıl sonra, yani 1998 yılında revize edildiğini düşündüğümüzde, yerel Yeşil Bina sertifika kılavuzlarının güncel tutulmasına yönelik bu yaklaşım sevindiricidir. Nitekim, dünyada en fazla kabul gören Amerikan LEED Yeşil Bina sertifikası, pilot uygulama aşmalarından geçip sektördeki profesyonellerin kullanımına sunulduğu 90’ların sonlarından itibaren her birkaç senede bir revize edilmiş ve güncellenmiştir. En güncel versiyon olan LEED V4’te, entegre tasarım yönetimi, LCA-yaşam döngüsü analizi, EPD-ürün çevre beyannamesi ve akıllı şebekelere bağlı bina otomasyonu gibi en güncel konuların teşvik ediliyor olması, kendini sürekli güncelleyen bir sertifika sistemine en güzel örneği oluşturmaktadır. Yaygın kullanılan ve yüksek performanslı bina hedefi olan güncel bir sertifika kılavuzu, hem gelişen teknolojilerden mühendis ve mimarı haberdar edecektir, hem de sertifika süreciyle ilgili olabilecek yönetmeliklerin güncellenmesini tetikleyecektir. 


Sertifika İsteğe Bağlı  
Birçok gelişmiş ülkenin Yeşil Bina sertifikalarında olduğu gibi, bu yönetmelik de Yeşil Bina sertifikasını isteğe bağlı bırakmış ve zorunlu tutmamıştır. Böylelikle hem kamunun kanuni denetim yükü hafiflemiştir, hem de pratikte isteğe bağlı yüksek performanslı bina yapmak isteyenler ayrıcalıklı hale getirilmiştir, ki ideali de budur.


Uzmanlık Söylemleri Yanlış Anlaşılmasın 
Yine bu yönetmelikle birlikte, sürdürülebilir bina ve yerleşke tasarım ve inşaatının, yönetmelikte tariflenmiş “uzmanlar” vesilesiyle ülke çapında yaygınlaştırılma çabaları da son derece olumludur. Bununla birlikte, yapılacak düzenlemelerin iş bulma sıkıntısı yaşayan meslektaşlarımızda/profesyonellerde büyük beklentiler yaratmamasına ve olası hayal kırıklıklarının önüne geçilmesine dikkat edilmelidir. İlk aşamada “yeni söylem” olarak gözüken sertifika kapsamındaki yaklaşımların, bina ve yerleşke tasarlayan ve inşa eden mühendislerin ve mimarların zaten bilmeleri gereken doğal süreçler olduğu unutmamalıdır.


Bir Öneri Olarak Sigorta Sistemi  
Belgelendirme kuruluşlarının sağlaması gerekli şartlar yönetmelikte belirtilmiş ve uygulamalardan Bakanlığa karşı sorumlu oldukları ifade edilmiştir. Ancak bu sorumluluğun kapsamı net ifade edilmemiştir. Daimi Komite’nin yapacağı çalışmalarla bu konulara da açıklık getireceği tahmin edilmektedir. En ideali, bir finansal güvence sistemiyle veya mesleki sorumluluk sigortası gibi araçlarla sertifika sürecinin sağlıklı işlemesinin garanti altına alınmasıdır. Böylelikle, hem sistemde olası suistimallerin ve hataların önüne geçilmiş, hem de nitelikli uzman ve projelerin öne çıkmasına vesile olunacaktır. 


Yüksek Performanslı Ayrıcalıklı Bina
Yönetmelik, Belgelendirme Kuruluşlarının kimler olacağına ve bu kuruluşların sertifika değerlendirme kılavuzlarına baz teşkil edecek performans kriterlerinin nasıl belirleneceğine dair karar verme yetkisini Daimi Komite’ye vermiştir. Her alanda çok gelişmiş ve sürekli güncellenen yönetmeliklere sahip gelişmiş ülkelerde bile sürdürülebilir bina ve yerleşke sertifikaları, “ayrıcalıklı” bina ve yerleşke tasarımı ve inşaatı yapmış olmanın en yaygın göstergesidir. Bu nedenle, Daimi Komite’nin Yerel Sertifika’yı bir yandan ülkemizde yaygınlaştırmak isterken diğer yandan bu yaklaşımın “ayrıcalıklı” konumunu koruyacak performans kriterlerinden taviz vermeyeceğini umarız. Yüksek performans kriterlerine sahip bina ve yerleşke tasarım ve inşaatını teşvik eden bir sertifika sürecinin, ilerleyen dönemde Türk inşaat firmalarının güçlü olduğu ülkelerden talep görme ihtimali de olasılık dahilindedir.

 

---

R E K L A M