Kampüs Sürdürülebilirliğine Entegre Bir Yaklaşım: Piri Reis Üniversitesi

20 Ekim 2014 | KONUK YAZAR 27. Sayı (Eylül-Ekim 2014)

Dr. Duygu Erten Piri Reis Üniversitesi Kampüsü Sürdürülebilirlik / BREEAM Danışmanı ve Değerlemecisi
Üniversite kampüsleri Türkiye’de ve dünyada artık birer şehir gibi yönetilmeye ihtiyaç duyar hale geldiler. Ve kampüste yapılan her aktivitenin doğrudan çevreye etkisi bulunuyor. Eğer bundan böyle kampüsler planlanırken organizasyonel ve teknik önlemleri sürdürülebilirlik kriterlerini gözeterek alırsak, çevre kirliliği, enerji ve malzeme tüketimi ile karbon salımını da azaltmış olacağız. Ancak bu çalışmaların sistemli ve sadece kampüs içi değil, kampüsün bulunduğu bölgelere entegre olarak yapılması da gerekiyor. Bu nedenle çevre yönetim sistemleri başta olmak üzere yerel halkın katılımcılığı, sosyal sorumluluk ve çevre sertifikalarının uygun olarak yaşamasına özen gösterecek bir yönetim şekli benimsenmelidir.

Piri Reis projesi, Türkiye’de ilk defa bir üniversite kampüsünün sürdürülebilirlik çabalarını güçlendirme maksadıyla tüm kampüs binaları ve aktiviteleri sürdürülebilirlik prensipleri üzerine tasarlanıp inşa edilmiş ve öğrenciler, okul idari personeli ve öğretim görevlilerinin görüşleri alınarak planlanan bir üniversite kampüsüdür. 
Binaların doğal çevre, ekonomi, sağlık ve verimlilik üzerinde derin etkileri vardır. Son yıllarda CO2 salımını azaltmak zorunda olduğumuz için giderek öne çıkan Yeşil Binalar alanında, bu binalarda kullanılan teknolojiler ve binaların işletimi konularında devrimsel bir değişime tanık olunmaktadır. Planlanan bu kampüste, binaların hem kurulum ve kullanımında ekonomiyi, hem de çevresel performans faktörünü en üst düzeye çıkarma olanağı bulacak yaklaşımlar ve teknolojiler kullanılmıştır.
Dünyada bina ve yapım sektörünün, bina işletiminin sürdürülebilirlik açısından düzenlenmesi amacıyla değerlendirme sistemlerini kullanma yaklaşımı son yıllarda giderek artmaktadır. İngiltere’de, 1990’da BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method / Bina Araştırma Kurumu Çevresel Değerlendirme Yöntemi) denilen bir değerlendirme sistemi geliştirilmiştir. Söz konusu sistem dinamiktir ve zamanla geliştirilen stratejilere bağlı olarak yeni versiyonları oluşturulmaktadır. Bunun yanı sıra sistemler, aynı binada geliştirmeler yaparak tekrar değerlendirmeye alınmasına olanak vermektedir. İşte Piri Reis Üniversitesi’ni başarılı kılan master planın ilk aşamasında enerji konularının yanısıra malzeme seçimi, atık azaltma ve ayrıştırma gibi konular da TURKECO sürdürülebilirlik ekibi liderliğinde BREEAM kriterleri doğrultusunda günlerce süren BREEAM Charratte toplantıları yapılarak, bütüncül düşünerek, tasarlama ve inşa etme tartışmaya açılmış ve işverenin yeşil hedef ve bu hedefin gereklilikleri birçok bütünleşik tasarım toplantısıyla ele alınmıştır. 





BREEAM Sertifika Süreci
Türkiye’nin ilk ve tek denizcilik ihtisas üniversitesi olan Piri Reis Üniversitesi kampüs binaları 2009’da BREEAM International Bespoke 2008 kriterleri doğrultusunda tasarlandı ve entegre tasarım süreci tüm karar verilen kriterlerin birbiriyle uyumu gözetilerek yapıldı.  Bütünsel bir düşünce kurgusuyla yapılaşmanın kaçınılmaz bir parçası olan yaklaşım, işverenin de görüşlerinin projeye sürekli dahil edilmesini gerektiriyor. 


Tüm binaları BREEAM “Very Good’”sertifikası aldı
Piri Reis Üniversitesi kampüs blokları malzeme, enerji, su, sağlık ve konfor, arazi kullanımı ve ekoloji, atık yönetimi ve ulaşım kriterlerine göre değerlendirildi. Yine yeşil kampüslerin vazgeçilmez parçası olan yürüme ve bisiklet yolları, kampüste karbon ayak izini azaltan bir ulaştırma ağı sağlamaktadır.
Bu doğrultuda yapılan çalışmalar aşağıda yer almaktadır. 
• Toplu taşıma hizmetlerine yakın olması ve çalışan ve öğrencilerin alternatif ulaşım araçlarından yararlanabilmeleri için sağlanan 175 adet bisiklet park yeri ve bunlara uygun sayıda hazılanan duş ve soyunma odaları ile ulaşımdan kaynaklanan CO2 salımının azaltılması amaçlanıyor. 
• Bina ısıtma ve soğutma enerji ihtiyacı trijenerasyon sistemi ile karşılanıyor. 
• “Absorbsiyonlu Chiller”, “Heat Pump Chiller” ve trijen gaz motorları için gerekli kondenser suyu, klasik soğutma kuleleri ile değil, doğrudan denizden alınan su ile temin ediliyor. Böylelikle elektrik giderlerinden yüzde 40 tasarruf sağlanıyor.
• Domestik soğuk su, ters ozmos ve gerekli arıtma işlemlerinden geçirilen deniz suyundan temin ediliyor.
• Sıcak suyun temini, güneş kolektörleriyle sağlanıyor. Böylelikle enerjiden yüzde 12 tasarruf elde ediliyor. 
• Binada bulunan tüm lavabo, duş teknesi ve duş teknelerinden toplanan gri su, yerinde arıtma ile rezervuarlarda kullanılıyor. Böylelikle gri suyun yeniden kullanımı sağlanıyor. 
• Çatı yağmur suları toplanıp arıtma işlemlerinden geçirilerek bahçe sulamada kullanılıyor. 
• Üniversitenin günışığından maksimum seviyede yararlanması amaçlanıyor. Aydınlatma seviyeleri, tasarruflu bir biçimde en iyi görsel performans ve konforu sağlayacak şekilde standartlara uygun şekilde tasarlanmış.
• Uygulanan çevresel/sürdürülebilir satın alma politikası ile zararlı uçucu organik bileşik içermeyen malzemelerin kullanılmasıyla sağlıklı ve konforlu çalışma ortamları sağlanıyor. 
• Enerji ve su tüketimleri Bina Yönetim Sistemi ile izlenip kaydedilerek, bu doğrultuda tasarruf çalışmaları yapılıyor. 
• Geri dönüştürülebilir atıkların ayrı toplanıp depolanması ile bu atıkların döküm sahasına veya yakılmaya gönderilmesi önleniyor. 
• Düşük seviyede su tüketimi sağlayan ürünler kullanılıyor. 





SONUÇ
Sürdürülebilir kampüs planlamasında üniversite çevre yönetiminin, Yeşil Binalar, yeşil taşıtlar ve ulaştırma gibi konulardaki duyarlılığının yanında engellilere hareket kabililiyeti ve eşitlik gibi sosyal adalet ve öğretim malzemelerinin içeriğine de sürdürülebilirlik teması hakim oldu. Piri Reis Üniversitesi, kampüs ölçeğinde sürdürülebilir olmak için çevreyi koruyan, ekonomik büyümeyi tetikleyen ve yerel kalkınmayı destekleyen bir zihniyetin eseri olarak ortaya çıktı.

 

---

R E K L A M