Soma Madenlerinden Antalya'da Güneş Paneli Tarlalarına...

24 Haziran 2014 | KONUK YAZAR 25. Sayı (Mayıs-Haziran 2014)

Dr. Duygu Erten LEED Faculty / TURKECO İnşaat ve Enerji Ltd. Şti. Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği (ÇEDBİK) Başkanı
Umarım işçilerimizi madenlerde çalışmak için değil, solar panel döşemek için eğiteceğimiz günler yakındır...Soma faciasından birkaç gün önceydi... Posta kutuma düşen haber dünyanın en zengin özel üniversitelerinden biri olan Stanford Üniversitesi’nin kömür madeni stoklarına bundan böyle yatırım yapmama kararı aldığı ve varolan yatırımlarını artık başka stoklara kaydıracağıydı. Üniversite fonlarını yöneten üniversite vakfının yönetim kurulu, portföy yöneticilerine stok ve fonları satmaları için direktif vermişti... Stanford Üniversitesi Vakfı’nın yatırımlarının küçük bir yüzdesini oluşturduğu söylenen kömür stokları az denilse de  18.7 trilyon dolar gibi bir miktarı oluşturuyordu. Bu haberden bir iki gün sonra da SOMA faciası patlak verdi.  





Standford’un kararı, bundan böyle yatırımlarını yaparken varolan alternatif enerji kaynaklarından karbon salımı daha düşük olanlara yönelmekti. Üniversitenin yatırımlarını 1971’den beri yönlendiren “Sorumlu Yatırım Raporu”na göre mütevellilerin öncelikli sorumlulukları, üniversiteyi ayakta tutmayı sağlayacak maksimum dönüşü olan yatırımları seçmek olsa da, bir üniversite için dünyanın en iyi ve zengin üniversitelerinden olmak ne kadar önemli olursa olsun, sosyal yaralamalara yol açan politikaları ve uygulamaları desteklememek, yatırım kararlarının önceliği olmalı dediler. Ne kadar yerinde bir karar.





Bu karar, üniversite vakfını kömür madeni yatırımlarından vazgeçirmek için bir girişimde bulunup olumlu karar çıkaramayan Harvard Üniversitesi’nin yenilgisinden sonra, bu alana yatırım yapan 400 üniversite için yeni bir başlangıç olacak ve başka üniversiteleri de  teşvik edecek. Stanford’un başlattığı sorumlu ve çevreci yatırımlara yönelme, umarım dünyanın başka şirketlerinin ve vakıflarının yatırım seçimlerine ışık tutacak. 


Evet, bu kadar önemli bir kararı alan da bir yönetim kurulu, bu kadar önemli bir kararın alınmasını engelleyen de bir yönetim kurulu... Halbuki Harvard ve Stanford üniversiteleri büyük resme baktığımızda ikiz kardeş gibiler. Her ikisi de dünyanın en parlak öğrencilerini kabul edip, her alanda dünya liderleri yetiştirmeye soyunmuşlar. 





Buradan yola çıkarak, yönetim kurullarının bilgisi ve bilinci ama en önemlisi bağımsız duruşunun ne kadar önemli olduğunun bir kez daha altını çizmeden geçemeyeceğim. Bir dünya düşünün ki artık hiç bir yatırımcı insana ve çevreye zarar veren yatırımlar yapmıyor. Bir dünya düşünün ki önce insanı öne koyarak düşünmeye başlıyoruz. Artık zamanı değil mi? İş dünyasının ve önce ticari düşünmenin yaraladığı toplumların travmaları genlerimize işleniyor. Başkaları için huzurun, sağlığın, iş güvenliğinin olmadığı bir dünyada bizlerin huzuru, sağlığı ve toplumun güveninden bahsedilebilir mi? Soma ile hepimiz 301 kişinin yasını tutmadık mı? 


Bu noktada yabancı yatırımcıların ve Türkiye’deki yatırımcıların öncelikli hedefi, yenilenebilir enerji cenneti ülkemizin potansiyelini ortaya çıkaracak, karbon salımı düşük teknolojilere yatırım yapmak -ki bunların başında güneş enerjisi geliyor- olmalıdır.


Tabii ki madencilik gibi halâ çok önemli bir faaliyet alanını çizip atamayız. Rüzgar türbinlerinden solar panellere birçok yenilenebilir enerji teknolojisinin gerektirdiği malzemeleri yapabilmemiz için gereken hammaddeler için hala yeraltına inilmesi gerek. Ancak artık taş devrinde yaşamıyoruz. Maalesef Soma faciası çağdışı koşullarda çalıştırılan işçilerin gerçekliğini koydu önümüze... Ancak bu şekilde iş yapış şekilleri kabul edilir gibi değil. Artık madencilik dünyanın hiçbir yerinde böyle yapılmıyor!


Soma Holding iştiraki TİLAGA İnşaat bir yandan Maslak’a Türkiye’nin LEED sertifikası adayı en yüksek binasını yapıyordu. Soma Holding neden aynı sağduyuyu Holding’in ana para kaynağı madenlerinde çalışan maden işçilerinin güvenliği ve sağlığı için de gösteremedi? Bu bir atlama mı? Sürdürülebilirlik üçgeni finansal başarı-çevresel duyarlılık ve sosyal sorumluluk halkalarından oluşuyor...


Sürdürülebilirlik çerçevesinden bakarsak, madencilerin aslında kendi kaderlerini yönlendirebildiği ve madenci kasabalarının halk tarafından yönetildiği sistemlere geçmemiz gerek. Çünkü bugün olanlar hem yeryüzü kaynaklarının hem de yoksul insanların istismarıdır.


Ölüm ne madencinin alın yazısıdır, ne de ölümle sonuçlanan bu felaket madencilik mesleğinin bir gereğidir. Bu tür acıların bir daha yaşanmaması için gerekli önlemler ivedilikle hayata geçirilmelidir. Umarım işçilerimizi madenlerde çalışmak için değil, solar panel döşemek için eğiteceğimiz günler yakındır... 

 

---

R E K L A M