Bütünleşik Tasarım ve Havalimanları

17 Haziran 2013 | KONUK YAZAR 18. Sayı (Mart-Nisan 2013)

Y. Mimar Gencay Tatlıdamak Sürdürülebilirlik ve Enerji Danışmanı / IBHausladen gencay.tatlidamak@ibhausladen.de "Yeşil", "sürdürülebilir", "enerji verimli", "yenilenebilir olma"... Bugün bu kavramlar her sektörde konuşulmaya başlandı. Gelecek planlamaları, hedefler ve atılımlar bu kavramlar doğrultusunda belirlenmekte ve büyük bir ciddiyetle uygulanmaktadır. Yapı sektöründe enerji verimliliği ve Yeşil Bina sertifikasyonları, işletmelerde sürdürülebilir büyüme ve yenilenebilir olmak, ulaşım sektöründe enerji tasarrufu ve çevreci atılımlar gibi gelişmeler sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Burada dikkat çeken yeni konulardan bir tanesi de ulaşım sektöründeki büyük değişikliklerdir. Hava ulaşımını sağlayan firmalar, yakıt tasarrufu ve buna bağlı karbon salımlarına yönelik yeni yatırımlar yaparken, havalimanı işletmecileri de terminal binalarını daha tasarruflu, daha konforlu ve daha yeşil yapmaya çalışmaktadır. Bunların arkasında iki önemli gerçek yatmaktadır: ekonomik hedefler.
Günümüzde havalimanı terminal binaları, yüksek yolcu kapasiteleri ile adeta birer küçük şehir gibi çalışmaktadır. Bu büyük ve karmaşık yapıların içinde günlük yasam hiç durmadan devam etmekte, yolcu kapasiteleri büyüdükçe çeşitli sorunlar da beraberinde gelmektedir. Yolcu sayıları arttıkça, gerek duyulan enerji de aynı oranda ivme kaydeder. Havalimanı işletmecilerinin de en büyük sıkıntısı tam da bu noktada ortaya çıkmaktadır; büyük oranda iklimlendirme ve elektrik enerjisi masrafları.
Enerji her zaman iki açıdan düşünülmelidir: Enerjinin verimli üretilmesi ve de kullanılması. Bugün dünyada yeni yapılan ya da yapılmakta olan havalimanlarına bakıldığında, hemen hemen her projede enerji verimliliğinden ve karbon salımından bahsedilir. Yatırım rakamları oldukça yüksek olan bu yapıların enerjiyi sömüren mekanizmadan sıyrılıp, akıllı üreten ve kullanan yapılar olması hedeflenir. Bu şekilde yapılacak yüksek yatırımların geri dönüşümü hızlandırması istenir. Böyle bir ekonomik hedef, ekolojik hedefin de tanımlanmasını sağlar. Siz enerjinizi verimli ve yenilenebilir kullandıkça ekolojik hedeflerinize de dolaylı yoldan ulaşmış olursunuz.
Karmaşık mimarisi ve mühendisliği olan bu yapılarda hedeflere ulaşabilmek için multi-disipliner bir çalışmanın önemi çok büyüktür. Projenin ilk dönemlerinde belirtilmesi gereken doğru hedefler ve bu hedeflere bağlı yaklaşımların, projenin her safhasında titizlikle irdelenmesi, incelenmesi ve uygulanması gerekmektedir. Mimarın aklındaki çizgilerin, mühendisliğin bakış açışı ve öngörüleri ile desteklenmesi şarttır. Tasarımın odağında olan insan ve onun gereksinimlerinin ilk aşamada çok iyi değerlendirilmesi gerekmektedir.
Havalimanlarında hemen hemen hepimizin yasadığı bir durum vardır. Uçaktan ineriz, bir an terminal içinde üşüdüğümüzü hissederiz, ardından biraz yürür ve sıcaktan bunalırız. Bunun en önemli etkenleri yapı fiziğinden ve iklimlendirme sistemlerinin doğru planlanmamasından kaynaklanmaktadır. Seçilen yanlış camlar, cepheye yakın mahallerde yüksek ısınmalara yol açarken, termal konforu da oldukça düşürür. Mahal içinde öngörülen iklimlendirme seviyesinin bilinçli bir şekilde düşürülmesi ya da artırılması büyük tasarruflara yol açarken, insanın konforundan da ödün vermemektedir. Bu işletmeci için çok büyük kazançları beraberinde getirecektir.
Bu tarz önlemler ve çözümler çok dikkatli belirlenmeli ve incelenmelidir. Yapılması gereken, aktif termal simülasyonlarla havalimanı içindeki sıcaklık dereceleri ve iç hava kalitesinin değerlendirilmesidir. Bu simülasyonlara destek olarak CFD simülasyonları ile de yapı kabuğu ve buna bağlı hava hareketlerinin belirlenmesi sağlanabilir, problemler ortaya çıkarılabilir. Gün ışığından olabildiğinde fazla yararlanıp yapay aydınlatma ve buna bağlı enerji ihtiyaçları büyük oranda düşürülür. Günümüzde mekanik sistem teknolojilerinin geldiği nokta kesinlikle yadsınamaz. Mimariye sonradan eklenen bir sistemden ziyade mimari ile bütünleşebilen sistemler kullanılmaktadır. Bunlar büyük mahal tasarrufları sağlarken, düşük enerji ile yeterli konfor düzeyini sağlayabilmektedir. Yeni geliştirilen malzemeler ise artık mimarın daha da özgür kalmasını sağlamaktadır. Büyük cam yüzeylerin arkasında aşırı ısınmayı önleyebilecek sistemler ve bunların mimari ile bütünleştirilmesi sağlanabilmektedir. Bütün bu kabaca bahsedilen konular multi-disipliner çalışmanın öneminin altını tekrar ve tekrar çizmektedir.
Resimlerde ve grafiklerde, bahsedilen bu konulara iyi bir örnek teşkil eden bir havalimanı terminal binası yer almaktadır. 2015 yılında bitirilmesi öngörülen bu yeni terminal binasında enerji verimliliği ve karbon salımı ana hedef olarak belirlenmiş, bu şekilde yılda yüzde 35 daha az enerji ihtiyacı ve buna bağlı karbon salımı hesaplanmıştır. İstanbul’da yapılması planlanan yeni havalimanı projesi dünyanın en büyük havalimanlarından birisi olma hedefi taşımaktadır. Bu büyük projenin aynı zamanda da enerji ve sürdürülebilirlik konseptleri ile dünyaya örnek olabilecek bir havalimanı olmasını dilerim...
 

---

R E K L A M