LEED Hospital for Dummies (Pardon İşverenler için LEED Hastaneler)

17 Haziran 2013 | KONUK YAZAR 17. Sayı (Ocak-Åžubat 2013)

Dr. Duygu Erten LEED Faculty, LEED International Yönetim Kurulu Üyesi, Boğaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Part-time Öğretim Görevlisi ve TURKECO İnşaat ve Enerji Ltd. CEO'su
Son zamanlarda LEED sertifika süreci danışmanlığı için sektörde yayınlanan teklif şartnameleri (RFP) yeşil sektör açısından çok kaygı verici bir hal aldı. Bu mantık hatalarıyla hazırlanmış şartnamelere en son Sağlık Bakanlığı’ndan gelen bir şartname eklenince kendimi bu yazıyı yazmak zorunluluğunda hissettim. Çünkü sürdürülebilir hastaneler yapılması hayati önem taşıyor. Özellikle ülkemizin sağlık sektöründe yapılması planlanan yüzlerce hastane var ve bu projelere milli servet yatırılacak. LEED sertifikasının ana yurdu ABD’de bile bugün 28 adet LEED Platin ve Altın sertifikalı hastane var. Bakınız, Sağlık Bakanlığı İnşaat ve Onarım Daire Başkanlığı’nın 30.10.2012 tarihinde güncellediği yönerge, yeni yapılacak tesislerde uyulması gereken teknik standartlar konusunda ne diyor: “200 yatağın üzerindeki tüm hastanelerde inşaat aşaması sırasında yüklenici firma tarafından bu binalara LEED sertifikası alınması zorunludur”.
Öncelikle yesil sertifika alma süreçlerinin daha arazi seçiminden başlaması gerektiğini ve tasarımın başından planlanması gerektiğinin altını çizerek başlayalım. Yani yeşil sertifika alma süreci için inşaat aşaması çok geç!.. Daha sonra Yeşil Hastane ve Sürdürülebilir Hastane arasındaki fark nedir, bunu inceleyelim.
Her kurum gibi hastane işletmeleri de artık kârlılık gözetirken aynı zamanda ekonomik ve ekolojik gereklilikleri yerine getirmeye çalışıyorlar. Ancak artık sadece yeşil olma parametreleri, sürdürülebilir hastane olmaya yetmiyor. Sürdürülebilir sağlık altyapısı kurgulamak, çevre dostu olmanın ötesinde bir anlayış gerektiriyor. Bir hastanenin sürdürülebilir hastane olması için şu 3 ana başlık altındaki kriterlerin gerekliliklerini yerine getirmesi şart...


Çevre Dostu Olması
- Enerji tüketiminin azaltılması
- Kaynakların sürdürülebilir ve dikkatli bir şekilde kullanımı
- Çevre kirliliğinin azaltılması
Verimlilik artırıcı çözümlerle donatılmış olması
- Optimum hale getirilmiş klinik, klinik olmayan ve destekleyici iş akışları
- Zamanın verimli bir şekilde kullanılması
- Masrafların etkin bir şekilde planlanması
Kalite
- Optimum hale getirilmiş tıbbi bakım
- Güvenli ve sağlıklı prosedürler
- İnsan sağlığını destekleyici çevresel koşulların sağlanması.
Bir başka deyişle, sürdürülebilir hastaneler yukarıdaki üç alanı da kapsayacak farklı çözümlerden oluşmalı: Enerji üretimi ve dağıtımı, bina otomasyonu, IT ve iletişim altyapısı, yeşil IT ve enerji verimli tıp teknoloji altyapısı kullanmak... Bu nedenle yol yakınken Bakanlığın yeşil hastane talebinden sürdürülebilirliğe yönelmesini diliyoruz. Çünkü hastane konusunda yeşil yetmez...
Şimdi de Sağlık Bakanlığı’nın yalnızca LEED sertifikası hedefleten LEED şartnamesi, yukarıda bahsettiğim konularda uzman arayacağına, bizi soru işaretleriyle bırakıyor.
“Şirket bünyesinde en az 3 adet LEED Accredited Professional (LEED AP) bulundurmak”
Bu 3 sayısının nedenini anlamış değiliz. Çünkü LEED sertifikası alma süresicinde bir LEED AP kullanılması 1 puandır. Eğer USGBC birden fazla LEED AP kullanılmasını öngörseydi, o zaman LEED AP sayısı arttıkça daha fazla puan verirdi. Bu nedenle LEED sertifikası almak isteyen herhangi bir proje için bir tek LEED AP’nin varlığı yeterlidir. Ünlü matematikçi Pitagor’un düşüncesine göre 3 sayısı tanrısal gücü simgeler... Acaba şartnameyi hazırlayanlar 3 LEED AP bulunduran şirketlerin tanrısal güce sahip olduklarını mı düşündü?
“Son üç yıl içerisinde en az 5 adet LEED projesi tamamlamış olmak (gerektiğinde projeye ait LEED sertifikası ibraz edilecektir)”.
Bu şart eğer tamamlanan LEED projeleri hastane projeleri değilse fazla anlam taşımıyor. Çünkü günün sonunda bugün piyasada LEED sertifika sürecini yöneten firmalar tasarım müelliflerinden aldıkları bilgileri LEED’in formlarına yazıp bir nevi koordinatörlük yapıyorlar. Burada şartnamede LEED sertifikası hedeflenen projeyi yeşil tasarlayan mekanik/elektrik/mimari grupların sürdürülebilirlik bilgisi ve görgüsünün öne çıkarılması gerek.
“Bünyesinde en az bir Elektrik Mühendisi, bir Makine Mühendisi ve bir Mimar bulundurmak ve bunların LEED AP sertifikalı olması”
Burada söylenmeye çalışılan ise, bizim tasarım müelliflerimiz ASHRAE’ye uygun tasarlamayacaklar, onların işini farklı disiplinlerde LEED AP olan danışmanlar yapacak. Yine bu da uluslararası LEED süreci şartnamelerinde görmediğimiz bir talep.
“Yağmur suyu yönetim planının hazırlanabilmesi için bünyesinde bir Çevre Mühendisi bulunduracaktır”
Bir LEED danışmanı firmasından yağmur suyu planı hazırlayacak Çevre Mühendisi bulundurmasını istemek, aynı firmada ayakkabı boyacısı bulundurulmasını istemekle neredeyse aynı şey.
“Bünyesinde en az 10 yıllık inşaat tecrübesine sahip Mühendis bulundurmak”
Yine bu istek de nedeni anlaşılmamış ve neredeyse bünyesinde bir diş hekimi bulundurmalı ile aynı mantıkda bir istek.
“Yeşil Bina sistemleri ve teknolojileri hakkında uygulama tecrübesine sahip olmak”
Herhangi bir LEED AP Yeşil Bina teknolojileri hakkında uygulama tecrübesine sahip olmak zorunda olmadığı gibi, olmasınında projeye LEED sertifikası alınmasında hiçbir katkısı olmaz.
Bu şartname ve sektörde ortaya çıkan birçok şartname maalesef LEED AP’nin görev ve sorumlulukları konusunda yeterince bilgili olmayan kişiler tarafından hazırlanmaktadır. LEED süreci yöneten firmalara neredeyse tasarımın kendisini yeşil olmadan yeşil yapma sorumluluğu yüklemekte ve birçok uzmanı bünyesinde bulundurma yükü getirmektedir. Halbuki LEED sürecinde önemli olan proje yönetiminin varolması ve proje yöneticisinin bir orkestra şefi gibi tüm uzman ve tasarımcıları entegre tasarım yöntemiyle hep birlikte çalıştırması ve bir tek LEED AP’nin tüm LEED formları ve GBCI (Green Building Certification Institute) ile olan iletişimi ve soru/cevap kısmını yönetmesidir. Yukarıdaki tür şartnameler LEED danışmanlık firmalarını proje yönetimi yapmaya zorlamakta ve gerçek uzmanların LEED AP olmadıkları için özellikle kamu ihalelerinde çıkan projelerin dışında kalmalarına neden olmaktadırlar. Bugün ülke gerçeğimiz, halen gerek enerji simulasyonu gerek işletmeye alma uzmanlıklarında uluslararası standartlara uygun profesyoneller konusunda ciddi açığımız olduğudur. Bu nedenle ideal bir LEED sertifika alma süreci şartnamesi, LEED AP çalıştıran firmaların olmadıkları uzmanlıkları sahiplenmelerine sebep verecek bir şartname değildir. Proje yönetimi altında diğer uzmanlarla LEED AP’nin koordinasyonunu sağlayacak şekilde yazılması gerekmektedir.
Bizim gönlümüzden geçen ise Sağlık Bakanlığı’nın ülkemiz koşullarına uygun uluslararası standartlarda bir “Sürdürülebilir Hastane Şartnamesi” hazırlamasıdır.
LEED kriterleri kullanarak bir yol haritası çizmek gerekirse:
HASTANELER İÇİN ŞARTNAME
İnşaat Aktiviteleri Kontrol Planı:
İnşaat çevresi ve yeraltı sularında meydana gelen kirlenmenin önlenmesine yönelik bir erozyon ve sedimantasyon planı hazırlanmalı ve şantiyede uygulanmalıdır.
Çevresel arazi değerlendirmesi:
ASTM E-1527-05 Phase 1 standardına göre arazi kirlilik analizi yapılmalıdır. Kirlilik şüphesi var ise Phase 2 değerlendirmesi yapılmalıdır. Phase 2 değerlendirmesi için toprak analizleri yapılması gerekebilir.
Enerji kullanımı:
ASHRAE 90.1-2007 standardına uygun olarak bina enerji modellemesi yapılmalıdır. Modelleme sonucunda ASHRAE standardına göre en az yüzde 10 tasarruf yapılmış olmalıdır.
İşletmeye alma:
Bina tamamlandıktan sonra bütün mekanik sistemler bağımsız bir test/devreye alma şirketi tarafından denetlenmeli ve optimize edilmelidir.
Su kullanımı:
Binada su harcayan elemanlar EPA (Environmental Protection Agency) standartlarına göre yüzde 20 daha verimli olmalıdır. Medikal ekipmanların soğutma sistemlerinde de EPA standardında belirtilen değerlere uyulmalıdır.


Atık yönetimi:
Geri dönüştürülebilir atıklar ayrı kutularda toplanarak ilgili kurumlara verilmelidir. Kağıt, cam, plastik, metal, pil ve cıva içeren atıklar ayrıştırılarak toplanmalıdır.
Cıva kullanımı:
Hastanede lambalar hariç cıva içeren ekipman kullanılmamalıdır. T9, T10, T12 ya da HID tip aydınlatma kullanılmamalıdır. Çıkış işaretleri maksimum 5 watt ve LED olmalıdır. Diş sağlığı ile ilgili birimlerde bütün ekipman ISO 11143 ile uyumlu olmalıdır.
İç hava kalitesi:
ASHRAE 62.1-2007 standardında belirtilen temiz hava miktarları sağlanmalıdır. Bina açıklıklarına 7.5 metreden yakın mesafede sigara içilmesi yasaklanmalıdır.
 

---

R E K L A M