Yeşil Bina Dergisi 9. Sayı (Eylül-Ekim 2011)

YEŞİL BİNA / EKİM 2011 43 tüketimleri ve sera gazı salımlarının ön tasarım aşamasında kontrol edilebileceği simülasyon programlarının kullanımı da sürdürülebilir sistemlerin tasarımları için yardımcı olmaktadır. Bu programlarda iç mekan veya dış mekanlardaki günışığı ve yapma ışık kaynakları ile ilgili hesaplarla, görsel ve teknik sonuçlar alınabilmektedir. Böylece, görsel konfor gereksinimlerinin kontrolü, aydınlatma konsepti öngörüleri ve enerji tüketimi değerlendirmeleri, tasa- rım aşamasında alternatifleriyle ve hızlıca yapılabilmektedir. Aydınlatma enerjisinin minimize edil- mesiyle ilgili 3 etken önem kazanmak- tadır: - Gereksinimler kadar enerji kullanımı, yüksek düzeyde enerji tüketen sistem ve ürünlerden kaçınılması - Hedeflenen amaç için daha etkin bir enerji dönüşümü sağlanması - Yenilenemeyen kaynakların azalması ve sera gazı salımlarının artmasına önlem olarak yenilenebilir kaynakların kullanımının yaygınlaştırılması. Görsel konfor gereksinimlerinin karşı- lanması ve aydınlatma enerjisi korunumu açılarından kontrol altına alınmış hacim düzeyinde bir yapma çevrenin oluştu- rulmasında, aydınlatma tasarımından sorumlu kişinin kontrolü dışında olan, yıl ve gün içinde değişim gösteren “doğal tasarım parametreleri” ve tümüyle yapma çevreye ilişkin olan, tasarımcının kontro- lündeki “fiziksel tasarım parametreleri” etkili olmaktadır [2]. Doğal tasarım para- metreleri; göğün parıltı dağılımı ve aydın- lığı; güneşin durumu, parıltı ve aydınlık etkisi; yer örtüsünün ışık yansıtma özelliği ve doğal dış engeller iken fiziksel tasarım parametreleri ise, yapma dış engeller; pencerelerin baktığı yön; pencerelerin boyut, biçim ve yerleşimleri; pencerelerin ışık geçirme özellikleri; hacim boyutları; iç yüzeylerin ışık yansıtma katsayıları; yapma ışık kaynaklarının nitelik ve nice- likleri; yapma aydınlatma elemanlarının nitelik ve nicelikleri; yapma ışık kaynak ve elemanlarının yerleşimleri ve yapma aydınlatma araçlarının donatım ve kont- rolleridir. Yeşil Bina Sertifika Programları ve Aydınlatma Sistemleri Günümüzde, binalarda enerji verimliliği çalışmaları kapsamında enerji tüketimini azaltmak, yenilebilir enerji kaynaklarının kullanımına yönelmek ve sürdürülebilir gelişmeyi sağlamak amacıyla çeşitli serti- fikalandırma modelleri geliştirilmiştir. Yeşil Bina sertifika programları, farklı yapı tipleri için kendi içinde farklılaştırılarak, ele alı- nan yapı tipinin taşıması gereken özellikle- rin değerlendirilmesi sağlanmıştır [3]. Yaygın kullanıma sahip oldukları kabul edilebilecek sertifka programlarından LEED (ABD), BREEAM (İngiltere), CAS- BEE (Japonya) ve GreenStar (Avustralya) programlarında ele alınan aydınlatma konuları özetle şu şekildedir: • Bina türüne göre değişen gerekli aydınlık düzeyi, aydınlığın düzgün dağılımı, kamaşma kontrolü gibi gereksinimlerin karşılanması • Çevresel etkiler açısından ışık kirliliğinin azaltılmasına yönelik önlemlerin alınması • Aydınlatma sistemlerinin tasarımında CO 2 emisyonlarının düşürülmesi ve bu doğrultuda enerji tüketiminin azaltılması. • Enerji tüketiminin minimize edilmesi amacıyla binalarda günışığının etkin kullanılması • Enerji konusundan bağımsız olarak, kullanıcı konforu ve psikolojik fayda için dış görüşün sağlanması • Enerji tüketiminin minimize edilmesi amacıyla verimli aydınlatma aygıtı ve bileşenlerinin kullanılması. • Binalarda günışığı veya kullanıcı duyarlı kontrol sistemlerinin kullanılması, aydınlatma sisteminin bölgelere ayrılarak kontrolünün sağlanması, kullanıcıların aydınlatma sistemlerini kontrol edebilmelerinin sağlanması • Aydınlatma ve diğer bina alt sistemlerinin enerji tüketimlerinin ayrı ayrı ölçülmesi. Yeşil Binalarda Aydınlatma Sistemleri için Yenilikçi Fikirler Günümüzde yeni teknolojilerin kullanıl- dığı gelişmiş doğal aydınlatma sistemleri, binalarda elektrik tüketimini olabildiğince azaltmayı ve bunun yanı sıra iç mekanın ışık kalitesini önemli oranda arttırmayı hedeflemektedirler. Gelişmiş günışığı sis- temlerine örnek olarak ışık rafları, ışık tüp- leri, anidolik sistemler ve dinamik camlar sıralanabilmektedir. Işık Rafları Işık rafları, güneş ışığını engellemek ve günışığını tavana yönlendirmek amacıyla tasarlanan, pencerenin iç veya dış yüze- yinde yer alan yatay veya yataya yakın elemanlardır. Cepheyle bütünleşmiş bir eleman olabileceği gibi sonradan monte edilen bir eleman da olabilirler. Işık rafı genellikle göz seviyesi üzerine yerleşti- rilir. Şekil 1. İç ve dış anidolik ışık rafı kesitleri