Yeşil Bina Dergisi 6. Sayı (Mart-Nisan 2011)

32 YEfi‹L B‹NA / N‹SAN 2011 YORUM (OPR) doküman›d›r. Bu doküman, proje sü- recinde revize edilebilmekle beraber, proje bafl›nda olufltu¤u flekliyle tüm proje ekibine yol gösterici nitelikte bir dokümand›r. Bir teknik flartname olarak düflünülmemesi ge- reken bu doküman, proje ihtiyaçlar›n› nicelik ve niteliksel hedefler olarak belirleyen ve bu hedeflere ulaflma konusunda proje tak›m›n›n çözümler gelifltirmesine olanak veren bir me- tin olmal›d›r. Ayr›ca proje gelifltirme süreci içerisinde puan al›nmas› hedeflenen LEED kriterleri OPR doküman›nda yer almal›d›r. Proje tak›m› taraf›ndan belirlenen LEED kriterlerinin takibi için en s›k kullan›lan araç “checklist”lerdir. Checklist’ler, proje ile geli- flen ve de¤iflen dokümanlard›r. Her bir krite- rin yan›nda kriterden puan al›nmas›n›n he- deflenip hedeflenmedi¤i konusunda bilgiler veya kriterin henüz fizibilite de¤erlendirme- sinde oldu¤u konusunda bilgi bulunmal›d›r. Checklist’ler, projenin LEED alt›nda alacakla- r› toplam puan›n ve proje tak›m› üyelerinin hangi kriterlerden sorumlu olduklar›n›n bir bak›flta görülmesini sa¤larlar. Enerjiye Odaklanmak Erken safhalarda bafllanmas›nda yarar› olan baflka bir çal›flma da bina enerji model- lenmesidir. Her ne kadar ço¤unlukla detayl› tasar›m dokümanlar›n›n bitirilmesi sonucun- da enerji modellemesinin yap›ld›¤› görülse de, en sa¤l›kl› yaklafl›m tasar›m ile birlikte pa- ralel bir süreç olarak yürütülmesidir. Bu, ta- sar›m ekibine ald›klar› kararlar›n bina enerji performans›nda nas›l bir etkisi oldu¤unu ka- rar baz›nda gösterecek ve bu flekilde hedefe yönelik tasar›m›n gerçeklefltirilmesini sa¤la- yacakt›r. Bu da bina enerji modellemesi hiz- metinin, tasar›m ekibi ile sürekli iletiflimde olabilecek kifliler taraf›ndan verilmesini ge- rektirir. LEED sisteminde bina enerji performans› ile ilgili kriterler en yüksek puanlara sahip ol- malar›ndan dolay›, proje tak›m›n›n bu alanda koyduklar› hedefe ulaflabilmeleri önemlidir. Burada yine ilgili kararlar›n projenin erken safhalar›nda verilebilmesi önemlidir. Enerji tüketimini etkileyecek parametreler çok say›- da ve birbirleriyle etkileflimli olduklar› için, sa- dece tek bir sistem üzerinde odaklanmak, daha düflük maliyetli f›rsatlar›n göz ard› edil- mesine yol açabilir. Bina enerji modellemesi, bina ve sistemlerinin bir bütün olarak göz önüne al›nmas›n› gerektirdi¤inden, tasar›m ekibinin entegre bir yaklafl›m sergilemesini ve binan›n tüm sistemlerinin (bina kabu¤u, mekanik sistemler, ayd›nlatma, yenilenebilir enerji kullan›m› vs.) birbirlerine olan etkile- flimleri ile de¤erlendirilmesine olanak verir. Projenin en erken safhalar›nda elde edile- cek veriler, projenin enerji ile iliflkisi konusun- da proje tak›m›na ve özellikle mimarlara yol göstermelidir. Ön arazi de¤erlendirmesi ola- rak da adland›r›labilecek bir çal›flma, bina enerji ihtiyac›n›n düflük tutulmas› ve do¤ada mevcut yenilenebilir enerji kaynaklar›n›n kul- lan›lmas› konusunda önemli fikirler sa¤laya- bilir. Böyle bir de¤erlendirme afla¤›daki ko- nular› kapsamal›d›r: • Egemen rüzgar yönü ve rüzgar h›z› • Arazi konumlanmas›, olas› bina bak›fl yönleri • Gölgeye neden olan a¤açlar, komflu bina- lar vs. • Günefl ›fl›ma yo¤unlu¤u ve süreleri • Hava kirlili¤i • Toprak yap›s› ve yaz / k›fl s›cakl›klar› • Yeralt› su kaynaklar› • Çevrede mevcut göl veya di¤er su kaynaklar› • Mevcut flebeke kaynakl› enerji çeflitleri. Bu noktada baflka uzmanlar›n deste¤ine de ihtiyaç olmas› kuvvetle muhtemeldir. Ör- ne¤in binada kojenerasyon kullan›lmas› dü- flünülüyorsa, bunun fizibilitesinin bu konuda uzman bir tasar›mc› taraf›ndan yerine getiril- mesi ve bina enerji modellemesi yoluyla fizi- bilitenin teyit edilmesi gerekecektir. Bu yak- lafl›m, ayn› zamanda Bay›nd›rl›k Bakanl›¤› ta- raf›ndan yay›nlanan Binalarda Enerji Perfor- mans› Yönetmeli¤i’nin 20 bin metrekare üzerinde kullan›m alan›na sahip binalara koydu¤u yenilenebilir enerji, kojenerasyon ve ›s› pompas› kullan›m› flart› ile örtüflmektedir (bkz. Yönetmelik Madde 22). LEED için Organizasyon Farkl› proje gelifltirme metotlar› alt›nda LEED’e yaklafl›m›n ve sorumluluklar›n paylafl›- m›n›n farkl› olmas› normaldir. Design-build bir projede tek bir LEED yöneticisinin tüm projeyi yürütmesi gerekirken, design-bid-bu- ild projelerde LEED ile ilgili sorumluluklar›n mimari firmadan müteahhit firmaya bir nok- tadan sonra devredilmesi söz konusu olabilir. Her bir LEED kriterinin farkl› gereksinimleri oldu¤undan, hangi metodun kullan›ld›¤›n›n her bir LEED kriterine etkisi de farkl› olabil- mektedir. ‹nflaat projelerinde kullan›lan Gantt flema- lar› veya CPM gibi programlama metotlar›, sürdürülebilir hedefli projelerde daha da önem kazanmaktad›r. Öncelikle, LEED gibi sistemlerin gerektirdi¤i ek aktivitelerin (tasa- r›m, veri toplama, fonksiyonel test vb.) gele- neksel aktiviteler ile entegre edilmesi gerek- mektedir. LEED aktivitelerinin zaman›nda yeri- ne getirilmemesi, maliyet art›fllar›na veya LEED puanlar›n›n kayb›na sebep olabilmektedir. ‹kinci olarak LEED kriterlerinin baz›lar›n› il- gilendiren ve inflaat aktivitelerinin do¤ru programlanmas›n› gerektiren durumlar, CPM gibi metotlar›n LEED ile iliflkisini art›rmaktad›r. Örne¤in inflaat s›ras›nda iç hava kalitesinin korunabilmesi için bu hedefe yönelik bir programlaman›n yap›lmas› gerekmektedir. Ayn› flekilde erozyon ve sedimentasyon kon- trolü gibi inflaat sahas›nda al›nan önlemlerin do¤ru zamanlarda al›nmalar›, LEED gereksi- nimlerinin karfl›lanmas› için önemlidir. Ayn› flekilde bu gibi inflaat aktivitelerinin inflaat sahas› planlar› üzerinde gösterilmesi ve olas› çak›flmalar›n veya problemlerin önce- den belirlenmesi, projenin baflar›yla yönetil- mesine olanak verir. Bir projede ne kadar çok tasar›mc› veya tafleron olursa olsun, LEED ile ilgili tüm diya- lo¤un bir kifli üzerinden yap›lmas› ve tüm do- kümanlar›n bu kiflide toplanmas›, baflvuru sürecinin kolaylaflt›r›lmas›n› sa¤layacakt›r. LE- ED baflvurular›n›n gerektirdi¤i standard›n sa¤lanmas›n›, yine bu kifli sa¤lamal›d›r. Bu sorumluluk projenin farkl› safhalar›nda farkl› kiflilerde bulunabilir. Örne¤in ruhsat aflama- s›ndan önce mimar›n yürüttü¤ü bu sorumlu- luk, inflaat aktivitelerinin bafllamas› ile müte- ahhit firmaya geçebilir. Sadece LEED konulu periyodik toplant›lar›n yap›lmas›na gerek kal- mamal›d›r; LEED ile ilgili kiflinin di¤er periyo- dik toplant›lara kat›lmas› ve proje tak›m›n›n tüm üyeleriyle sürekli iletiflim halinde bulun- mas› çok daha önemlidir. Bu, tüm disiplinle- rin entegrasyonunun sa¤lanmas› için de önemli bir noktad›r. Sürdürülebilirlik ve LEED hedefleri izole bir flekilde de¤il de, sistematik bir flekilde de¤erlendirilebildikleri takdirde etkileflimler göz önüne al›nabilir ve sinerjiler yakalanabilir.