Yeşil Bina Dergisi 46.Sayı (Kasım-Aralık 2017)

yesilbinadergisi.com Yeşil Bina / Kasım - Aralık 2017 37 Tablo 2. Tınaztepe Kampüsü’nde Oluşan Atıksuların Özellikleri Parametre Değer BOİ, mg/L 450 ± 50 KOİ, mg/L 850 ± 50 AKM, mg/L 350 ± 50 pH 7.5 – 8.5 EC, µS/cm 1000 ± 100 Alkalinite, mgCaCO 3 /L 400 ± 150 Yağ-gres, mg/L 200 ± 50 Toplam Azot, mg/L 20 ± 5 NH 3 -N, mg/L 12 ± 5 Toplam Fosfor, mg/L 4 ± 1 tüketimi değerlerinden yola çıkarak atıksu miktarının tahmin edilmesi yaklaşımı uygulanmıştır. Bu amaçla, Tınaztepe Yerleşkesi’nde mevcut birimler, bu birim- lerde mevcut personel ve öğrenci sayıları ile özgül su tüketim değerleri dikkate alı- narak toplam su tüketim değeri belir- lenmiştir. Yapılan hesaplamalara göre kampüste toplam su tüketimi 960 m 3 / gün civarındadır. Su tüketimi değerlerinin yaklaşık yüzde 70’inin atıksu olarak kana- lizasyon sistemine verileceği kabulünden hareketle oluşan toplam atıksu miktarı yaklaşık 670 m 3 /gün olarak hesaplan- mıştır. Atıksu miktarını belirlemek için diğer bir yöntem olarak cihazla debi ölçümü yaklaşımı uygulanmıştır. Kampüste mevcut kanalizasyon sistemi iki ayrı ana kolektörden (1. Hat ve 2. Hat) oluşmak- tadır. Her hat üzerinde belirlenen nok- talarda farklı zamanlarda debi ölçümleri yapılarak eş zamanlı olarak atıksu numu- neleri alınmıştır. Sabah saatlerinde düşük olan atıksu miktarının öğle saatlerinde önemli derecede artarak pik gösterdiği ve tipik evsel atıksu debi dağılımı gözlen- diği tespit edilmiştir. Kesit içerisinde hızın düşük olmasına bağlı olarak cihaz sensör algılama koşullarının değişim göstermesi nedeniyle bazı ölçüm okumalarında çok düşük değerler kaydedilmiştir. Öğrenci- lerin kampüste yoğun olarak bulunduğu eğitim dönemlerinde daha yüksek atıksu oluşum miktarları belirlenmiştir. 1. Çıkış noktasında ortalama değerler dikkate alınarak en düşük debi okuması 0.0010 m 3 /s, en yüksek debi okuması 0.005 m 3 /s olarak belirlenmiştir. 2. Çıkış noktasında ortalama değerler dikkate alınarak en düşük debi okuması 0.0010 m 3 /s, en yüksek debi okuması 0.01 m 3 /s olarak belirlenmiştir. Debi ölçüm sonuçları değerlendirildi- ğinde, 1. Çıkıştan yaklaşık 250 m 3 /gün, 2. Çıkıştan 250 m 3 /gün atıksu oluşumu beklenmektedir. Gelecek projeksiyonu dikkate alındığında, toplam oluşan atıksu miktarı 600 m 3 /gün olarak kabul edil- miştir. 4.2. ATIKSU ÖZELLIKLERI Debi ölçüm çalışmaları ile eş zamanlı olarak 2 saatlik atıksu kompozit numune- leri alınmıştır. Bu numunelerde yapılan analizlerde elde edilen ortalama değerler dikkate alınarak belirlenen atıksu özel- likleri Tablo 2’de verilmektedir. Tabloda verilen değerler incelendiğinde, kam- püste oluşan atıksuların tipik düşük şiddetli atıksu özelliklerine sahip olduğu görülmektedir. KOİ parametresi açısın- dan bazı numunelerde kuvvetli evsel atıksu özelliklerinin üzerinde değerler okunsa bile KOİ/BOİ5 oranının genel olarak tipik değer olan 2-2.5 aralığında kaldığı belirlenmiştir. 5. ATIKSU ARITIM TEKNOLOJİSİNİN BELİRLENMESİ VE ÖNERİLER Tınaztepe Yerleşkesi’nde oluşan atık- suların, sulama suyu kalitesinde arıtıla- bilmesi için uygun arıtım prosesi olarak membran biyoreaktör (MBR) sistemi seçilmiştir. Bu proses ile kampüste olu- şan evsel nitelikli atıksuların, ilgili çevre mevzuatına göre sulama suyu kalite kri- terlerini sağlayacak kalitede arıtılması öngörülmektedir. MBR prosesi, aktif çamur prosesini membran ayırma pro- sesiyle birleştiren sistemler olup, arıtılmış atıksuların yeniden kullanımı amacıyla uygulamada sıklıkla tercih edilen bir pro- sestir. Bu arıtım prosesi konvansiyonel biyolojik arıtım prosesleri ile karşılaştırıl- dığında, MBR sistemlerinde yüksek mik- roorganizma konsantrasyonunun kulla- nımıyla organik madde gideriminde artış meydana gelmektedir ve bunun sonu- cunda oluşan çamur miktarı düşmekte ve kurulan tesis daha düşük alana ihtiyaç duymaktadır. Bu durum, özellikle tesis için yeterli alanın bulunmadığı veya arazi maliyetlerinin oldukça yüksek olduğu yer- lerde bu arıtma prosesinin uygulanma- sını olanaklı kılmaktadır. Şekil 1’de MBR sistemi örneği gösterilmiştir. Genellikle mikrofiltrasyon ( ≈ 0,2 µm gözenek çapı) ya da ultrafiltrasyon ( ≈ 0,01 µm gözenek çapı) membran üniteleri MBR sistemle- rinde kullanılmaktadır. Atıksu, membran biyoreaktöre giriş yapmadan önce atıksuyu büyük çaplı materyallerden arındırmak için 1-2 mm çaplı mekanik ızgaradan geçirilmelidir. Askıda katı madde içeriği MBR fiberlerini tıkayacak kadar fazla olmadığı sürece ön çökeltim havuzuna ihtiyaç duyul- maz. Daha küçük çaplı ( ≈ 0.1-1 mm) ve daha yüksek tutma kapasitesi olan döner tambur ızgaralar genellikle MBR sistemlerinde konvansiyonel ızgaralara