Yeşil Bina Dergisi 45.Sayı (Eylül-Ekim 2017)

42 Yeşil Bina / Eylül - Ekim 2017 yesilbinadergisi.com MAKALE artması durumunda daha fazla miktarda radon bu partiküllere tutunma ve solunma riskine sahiptir. Yani sigara içenlerin radon kaynaklı kanser olma riski daha fazladır [24, 25]. 4. BİNALARDA RADONA KARŞI ALINABİLECEK ÖNLEMLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Radonun yapıya girişini engellemek, girdikten sonraysa dışarı atmak, radona karşı alınabilecek önlemlerin ana baş- lıklarıdır. Radonun yapıya girişini engellemek için; - Yapı malzemesi seçiminde belirleyici etmenlere, radonu da içeren sınırla- malar getirilmelidir. Yapı malzemele- rinin radyoaktivite analizleri yapılarak, değerlendirme sonuçları tavsiye edilen radyoaktivite düzeylerinin üzerinde olan malzemeler bina yapımında kul- lanılmamalıdır. Ayrıca belirlenen sınır değerlerin üzerinde radon bulunan yerlerden yapı malzemesi için ham- madde alınmamalıdır. - Binalar toprakla temasa imkan ver- meyecek şekilde izole edilmelidir. Bodrum ve zemin katlarının tabanına betondan sızıntıyı önlemek amacıyla çatlağı olmayan şap uygulaması yapıl- malıdır. Binalarda temelden gelebile- cek radona karşı en iyi çözümlerden birisi de temelde su yalıtımı için yapı- lan bohçalamadır. Bohçalama uygu- lamasının esnek, uzun ömürlü yalıtım malzemeleriyle detayına uygun olarak yapılması gereklidir. - Binaların duvarlarında, su ve kana- lizasyon borularının geçtiği yerlerde bulunan çatlaklar onarılmalıdır. Gerekli durumlarda yalıtım yapılmalıdır. - Su ve doğalgaz sistemleri denetim altında tutulmalıdır [9, 20]. Bina içindeki radonu dışarı atmak için ortamın havalandırılmasına özen gösteril- melidir. Pencereler doğal havalandırma- nın en verimli olacağı şekilde konumlandı- rılmalıdır. Doğal havalandırmanın yetersiz olduğu zamanlarda yapay havalandırma yöntemleri de kullanılmalıdır. Mevcut binalarda radon konsantrasyo- nunun sınır değerleri aşması durumunda bina içindeki radonu dışarı atmak için zemin altındaki radon gazı, havalandırma borusu yardımıyla atmosfere verilebilir. Zemin altında oluşturulan gaz geçirgen tabakaya (çakıl tabakası) radon hava- landırma borusu yerleştirilir. Topraktan yapı içine gelebilecek radon gazı, basınç farkından faydalanılarak boruya iletilir. Havalandırma borusu çatıdan atmosfere açılarak radonun güvenli bir şekilde dışarı atılması sağlanır. Radon konsantrasyonu- nun daha yoğun olduğu durumda pasif olan bu sisteme bir fan eklenerek aktif hale getirilebilir. Gazın bina içine giri- şini önlemek için çakıl tabakası üzerine uygulanan polietilen gaz tutucu kaplama malzemesi veya buhar geciktirici aynı zamanda beton döküldüğü zaman çakıl tabakasının tıkanmasını da önler (Şekil 2). Bu sistem binaların projelendirme safha- sında da radonun yapıya girişini önleme amaçlı kullanılabilir [26, 27]. 5. SONUÇ Yapı içi havasını farklı noktalardan yapı içine girerek kirleten radon gazı, akci- ğer kanserine sebep olmasıyla dikkat çekmektedir. Solunan havayla beraber insan sağlığını riske atan radon, az veya çok miktarda tüm kapalı mekanlarda bulunmaktadır. Risk etmeni olmasından ötürü tamamen güvenli olduğu bir seviye yoktur. Maruz kalınan radon seviyesi ile beraber maruziyet süresi de etkili olmak- tadır. Havada beraber bulunduğu sigara dumanı ile çok daha tehlikeli hale gel- mektedir. Herhangi bir ölçüm yapmadan mik- tarını anlayamadığımız radon ile ilgili yapılacak çalışmalar ve sonrasında alı- nacak önlemler önem arz etmektedir. Tasarımcıların tasarım aşamasında, risk oluşturacak olumsuzluk etkenlerine karşı uygun tasarımı yapması, var olan olum- suz durumlarda ise kullanıcıların çözüm Şekil 2: Radon gazının havalandırma borusu ile binadan tahliyesi [27].