Yeşil Bina Dergisi 3. Sayı (Eylül-Ekim 2010)

50 YEfi‹L B‹NA / EK‹M 2010 TEKN‹K naks›z oldu¤u durumlarda verimli bir yol ola- rak kazan/so¤utma kulesi sistemleri oldukça tercih edilmektedir. Hibrit sistem olarak ad- land›r›lan bu uygulama, düflük kapasiteli bir kazan ve so¤utma kulesi ile ›s› pompas›n›n yüksek verimlili¤inden faydalanarak ›s›tma- so¤utma sa¤lar. Sistem bunu sa¤larken dört boruya ihtiyaç duymaz. ‹htiyaca göre baz› makinelerin ›s›tmaya, baz› makinelerin so- ¤utmaya çal›flt›¤› bu sistemde kazan veya ku- le dönüfl suyu kar›fl›m›n›n ihtiyac›na göre devreye girip ç›kmaktad›r. Uygulama Örne¤i: Is› Pompas›yla Is›tma ve So¤utmada Kaynak Olarak Yang›n Deposunun Kullan›lmas› Is› pompas› cihazlar›, kulland›klar› kaynak tiplerine göre çeflitlenmektedir. Yeralt›n›n belli derinliklerine yerlefltirilen su depolar› da ›s› pompalar›nda kaynak olarak kullan›labilir- ler. Dünyada çeflitli uygulamalar› bulunan depo kaynakl› ›s› pompas› uygulamas› Türki- ye’de de ilk defa gerçeklefltirilmifltir. Is› pompas› sisteminde so¤utulmas› gere- ken yük taraf›n› test kabinleri oluflturmakta- d›r. Bu test kabinlerinde testler boyunca eksi 40 °C’de olmas› gereken kabinlerin as›l so- ¤utma sisteminin ön so¤utmas› ›s› pompala- r› ile sa¤lanm›flt›r. Yük taraf›nda kabinlerin ön so¤utulmas› yap›l›rken kaynak taraf›nda da fabrikan›n 1.000 tonluk yang›n deposu kaynak olarak kullan›lm›flt›r. Türkiye’de ilk defa gerçeklefltirilen y›l boyunca s›cakl›¤› yaklafl›k 10°C’de sabit olan yeralt› yang›n de- posu kullan›m› ile tüm y›l boyunca so¤utma- da yüksek verimlilik sa¤lanm›flt›r. Ayr›ca yer/su kaynakl› ›s› pompalar›nda yüksek ilk yat›r›m maliyetine sahip kaynak taraf› kurulu- mu için minimum yat›r›m yap›lmas› ise siste- min geri ödeme süresini 7,5 ay gibi k›sa sü- relere çekmifltir. Is› pompalar›n›n kaynak taraf›nda fabrika- n›n 1.000 tonluk yang›n deposu aç›k sistem olarak kullan›lm›flt›r. Deponun su s›cakl›¤› y›l boyunca ölçülmüfl ve yaklafl›k 10°C’de sabit kald›¤› görülmüfltür. Yeralt›nda bulunan bu deponun duvarlar›ndan topra¤a kaynak ka- pasitesini sa¤layacak flekilde tasar›m yap›l- m›flt›r. Kaynak taraf›na yerlefltirilen plakal› eflanjörün bir taraf›nda ›s› pompas›, di¤er ta- raf›nda yang›n deposu bulunmaktad›r. Is› pompas›ndan gelen ›s›, eflanjör arac›l›¤›yla depoya aktar›l›r. Depoda eflanjörden ald›¤› ›s›y› topra¤a transfer etmektedir. Böylece de- po dengede kalmakta ve ›s› pompas› düflük s›cakl›kl› bir kayna¤› y›l boyunca kullanarak tasarruf etmektedir. Bu yöntem herhangi bir kaz›, sondaj vs. çal›flmas› yap›lmad›¤› için ol- dukça düflük ilk yat›r›m maliyetine sahiptir. Nominal kapasitesi toplamda 51 Kw olan ›s› pompalar›n›n yük taraf›nda as›l kompre- sörlü so¤utma sisteminin ön so¤utma tesisa- t› yer almaktad›r. Tüm sene boyunca so¤ut- ma yapacak bu sistemde test için kullan›lan kabinler flartland›r›lmaktad›r. Yük taraf›ndaki ihtiyaca göre kontrol edilen cihaz çal›flmas› 3 cihaz için de dengeli olarak sa¤lanmaktad›r. Ayn› flekilde sirkülasyon pompalar› ve di¤er elektrikli ekipmanlar da tasarruf miktar›n› en üst düzeyde tutmak için bir otomasyon pa- nosu taraf›ndan kontrol edilmektedir. Yük taraf›nda bulunan test kabinlerinin eflanjörle- ri t›kanmaya karfl› hassas olduklar› için tüm yük taraf› tesisat› HDPE 100 borular ve ek parçalar› kullan›larak yap›lm›flt›r. ‹flletim maliyetleri tablosundan da görüle- bilece¤i gibi halihaz›rda var olan yang›n de- posunun ›s› pompas›na kaynak olacak flekil- de kullan›lmas› ile chiller’e göre yüzde 47 ifl- letim maliyeti karl›l›¤› elde edilmifltir. Bu kar- l›l›¤a göre sistemin kendisini amorti etme sü- resi yaklafl›k olarak 7,5 ay gibi k›sa bir süre olmaktad›r. Is› pompas› sistemleri do¤ru uy- guland›¤›nda ve düzgün tasar›m yap›ld›¤›n- da, var olan potansiyellerin kullan›lmas› ile çok karl› bir yat›r›m arac› haline gelmektedir. Is› pompas› sistemlerinin di¤er sistemler- den bu kadar tasarruflu olmas›n›n en büyük nedeni yeralt›ndaki bedava ve at›l olan ener- jinin kullan›lmas›d›r. Sistemin do¤ru ve tasar- ruf edebilecek flekilde kurulmas› sistemi ta- sarlayan mühendislerin ve uygulayan ekiple- rin profesyonelli¤ine ba¤l›d›r. Is› pompas› ci- hazlar›na ve kurulan sisteme normal bir kombi cihaz› veya klima cihaz› gibi bak›larak yaklafl›lmas› yanl›fl kurulacak sistemler mey- dana getirebilir. Bu flekilde kurulan sistemler- den tasarruf beklemek yanl›flt›r. Özellikle toprak kaynakl› ›s› pompas› sisteminde en önemli ifl kalemi toprak taraf›ndaki hesap ve uygulamad›r. Toprak alt›na döflenen borula- r›n uzunluklar› ile ilgili bir hata yap›lmas› sis- temi tasarruf edemez bir sistem haline getirir ve bunu düzeltmek, sistemi yeniden kurmak- tan daha pahal›ya gelebilmektedir. Bu yüz- den ›s› pompas› sistemleri ancak do¤ru proje ve do¤ru uygulama ile tasarruf edebilen sis- temlerdir. ISIMAS ISIMAS A.fi . 2003 y›l›ndan beri YKIP sektö- ründe çal›flmalar›na devam ediyor. Bu süre zarf›nda firma Türkiye’de flu uygulamalar› gerçeklefltirdi: - ‹lk helezon tip yatay uygulama - ‹lk al›flverifl merkezi uygulamas› - ‹lk deniz kaynakl› ›s› pompas› uygulamas› - ‹lk aç›k sistem uygulamas› - ‹lk otel uygulamas› - En büyük konut ›s›tmas› - ‹lk yang›n deposu kaynakl› ›s› pompas›