Yeşil Bina Dergisi 23. Sayı (Ocak-Şubat 2014)

YEŞİL BİNA / ŞUBAT 2014 uygulama başlamış-başlatılmış durumda - dır. Ancak burada, çok dikkatli, temkinli ve hesaplı olunması gerekmektedir. Sağlana - cak verimliliği-tasarrufu yüksek göstermek, teknolojik olarak yeterli olmayan sistemleri kullanmak, pahalı teknolojileri kullanmak, geri dönüşü uzun yatırımları yapmak, ömür boyu maliyet esaslı değerlendirme yapma - dan, işletme-bakımı hesaba katmadan, insan-çevre sağlığını, yeşil şehir-bina-kam - pus konseplerini düşünmeden yapılacak her “iyi niyetli” strateji, proje, eylem, uygu - lama, maalesef öngörülenin ve hedeflene - nin tam tersi bir durum da yarabilecektir. Sonuç olarak somut önerimiz, öncelikle paralı yollardan başlamak üzere çevre yol - ları ile şehirlerin ana arterleri, bulvarlarında yer alan yol-dış aydınlatmaların acilen en son-ileri teknoloji-mühendislik kullanılarak ölçülmesi, “Türkiye Ulusal Yol Aydınlatma- Işık Haritası”nın çıkartılması, sonra da bu mevcut durum ve haritaya göre bir stratejik yol haritasının-uygulama planının yapılma - sıdır. da karanlıktan aydınlığa geçişteki adap - tasyon süresi ve algılamada yaşanan zor - luklar, güvenlik riski oluşturmaktadır. Bu kapsamda aydınlık seviyesi kadar aydınlığın düzgünlüğü de önem taşımaktadır. Çok aydınlık bir alanının devamındaki çok düşük aydınlık seviyesindeki bir yayanın veya ara - cın fark edilmesi zordur. Bu doğrultuda daha önceden bu sebeplerle kazaya sebep olmuş bir uygulama örneğine ait ölçümler Resim 3’teki gibidir. Kavşağın bitişiğindeki alan, peyzajın ve projelendirme kusurlarının da etkisiyle aydınlatılmamıştır. Buna karşın kavşak bölgesi ise aşırı aydınlatılmıştır. Bu doğrultuda yüksek aydınlık noktalarının hemen devamındaki karanlık noktalar, yüksek aydınlık kavşak alanından çıkan sürücüler ve bu karanlık alanda bulunan yaya veya araçlar için kaza riski çok yük - sektir (Resim 3). ETKB Bakanımız Sayın Taner Yıldız’ın, enerji strateji-politika ve uygulamalarında “enerji verimliliği”ni artık ilk önceliğe alması ile başlayan yeni süreçte, birçok çalışma- verecektir. Özellikle büyük şehirler ve yeni yapılandırılan yaşam alanları-siteler, uydu kentler vb. alanlarda bölgenin daha çekici hale getirilmesi için aşırı aydınlatılması-ışık kirliliği sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Bu noktada çoğu zaman standartların çok çok üstünde bir aydınlatma yapılması, hatta bazı durumlarda yol aydınlatmalarının (yarattığı ışık kirliliğinin) konut sahiplerini- tüm canlıları yani şehir sakinlerini rahatsız edecek kadar plansız yapılandırılması sık - lıkla karşılaşılan bir durumdur. Aşırı aydınlatmanın diğer bir boyutu ise önem ve güvenlik riski düşük olan yolla - rın aşırı aydınlatılması şeklinde karşımıza çıkmaktadır. İzmir’de yapılan saha ölçüm - lerinde (Resim 1), standartlara göre 0.5 cd/m 2 ile aydınlatılması gereken yolun, standardın 5 katı (2.5 cd/m 2 ) yüksek bir değerde aydınlatıldığı ölçülmüştür. Bu gibi uygulamalar sebebiyle kilometre başına aydınlatma maliyetinin de aynı oranda (5 katı) artıyor olması kaçınılmazdır. Hem enerji verimsiz hem de canlılara zarar veren bir aydınlatma mevcuttur. Ayrıca unutul - mamalıdır ki, aydınlatmanın seviyesi; per - formans ve güvenlik için geçerli olan tek unsur değildir, aydınlatmanın niceliği kadar niteliği de önemlidir. Bir önceki örneğin aksine, güvenlik unsuru yüksek olan noktaların kimi zaman bakımsızlık kimi zaman da projelendirme hatalarından dolayı standardın çok altında güvenlik riski oluşturacak seviyelerde yeter - siz aydınlatıldığı örneklere de rastlamak mümkündür (Resim 2). Resim 2’deki yol, yoğun trafiğin olması, yaya geçidinin bulunması, hareketli ve yaya/araç trafiği - nin iç içe olması nedenleriyle önem arz eden ve güvenlik unsurları yüksek olması gereken bir noktadır. Buna rağmen bu yol - daki aydınlatma, uygulaması olması gere - ken seviyenin çok çok altındadır (yaklaşık dörtte biri). Plansızlığın diğer boyutunda ise yanlış aydınlatma uygulamaları yer almaktadır. Fizyolojik olarak insan gözü aydınlığa da karanlığa da belirli bir adaptasyon süre - cinde alışır. Fakat aydınlıktan karanlığa ya Resim 1 Resim 2 Resim 3 47