Yeşil Bina Dergisi 22. Sayı (Kasım-Aralık 2013)

50 YEŞİL BİNA / ARALIK 2013 oynamaktadır. Bir ünitenin büyüklüğünü, ön yüz hızı 1 m/s olacak şekilde büyüt - mek hemen hemen her zaman toplamda daha düşük bir ömür boyu maliyet (LLC) sunmaktadır. Bu yüzden, düşük ön yüz hızına sahip klima santrali tasarımları ısı geri kazanımı olarak da oldukça büyük avantajlara sahiptir. 5. Don Koruması ve Kontrol Eğer, ısı değiştiricisinin çıkış havası yolundaki hava ısısı 0 °C’nin altına düşerse, ısı değiştiricinin yüzeyinde yoğunlaşan su donarak hava geçiş kanallarını tıkayabilir. Dış havanın donma sıcaklığına düştüğü nokta “don limiti” ola - rak adlandırılır. Bu problemi çözmek için klima santrali, dışarıdaki havayı ve çıkış havasının nemini ve sıcaklığını sürekli olarak izleyecek bir kontrol sistemi ile donatılmalıdır. Kontrol sistemi, dış havayı izleyerek “don noktasına” düştüğünü belirlediğinde, ünite içerisindeki nemin donmasını engelleyecek tedbirleri dev - reye sokar. Soğurmalı enerji geri kazanım tekerleri dışında bütün engelleyici tedbir - ler ekstra enerji kullandıkları için sistemin etkinliğini azaltırlar. Plaka tipi ısı değiştiricilerinde, çıkış hava kanalı tarafındaki plakaların sıcaklığı 0 °C seviyesine düştüğünde don olayı başlar. Bu don olayına karşı aşağıdaki tedbirler alınabilir: 1. Dış havaya ön ısıtma yapmak 2. Dış havanın pas geçilmesi 3. Besleme hava akışını azaltmak İlk iki önlemde enerji tüketimi artar - ken, üçüncü önlem ise ancak minimum havalandırma oranının altına düşülme - yecek ise uygulanabilir. Normal kapalı mekan koşullarında don limiti genel ola - rak -3 °C ve -5 °C aralığındadır. Yoğuşmalı ve higroskopik geri kazanım tekerlerinde, tekerlek dönüş hızı azaltıla - rak don engellenebilir. Fakat hız azaldı - ğında etkinlik de azalacağı için havanın fazladan ısıtılması gerekecektir. Soğurma tekerleri, nem transferini adsorban (yüz tutucu) vasıtası ile yaptıkları için çok az miktarda bir nem yoğunlaşması olur. Bu yüzden en verimli çözümdürler. Çevresel sarımlı ve ısıl borulu sistem - lerdeki don problemleri plaka tipli ısı değiştiricilerdeki problemlere benzerdir. Her iki sistemde de, iki ısı değiştiricisi arasındaki ısı transferi azaltılarak don olayı engellenebilir. Çevresel sarımlı sistem - lerde, çift amaçlı, üç yollu sıcaklık kontrol valfi, egzoz bobininin donmasını engeller. Bu valf, egzoz bobinine giren karışımın 5 °C veya daha yüksek sıcaklıkta olmasını sağlar. Isıl borulu sistemlerde is, borular besleme hava kanalına doğru yaklaştırılır. Böylece, boruların buharlaşma bölümün - deki sıcaklık seviyesi 0 °C’nin üstünde kaldığı için don olayı engellenebilir. 6. Sonuç Genel Öneriler: • En etkin ısı geri kazanım sistemini seçmek için ömür maliyeti analizini kullanınız. Seçim kriterleri en azından geri kazanılan enerji ve nem miktarı, basınç düşümünü engellemek için kullanılacak elektrik maliyeti, yatırım maliyetleri ve buzlanmayı engelleme ile ilgili maliyetleri kapsayacak şekilde olmalıdır. • Isı geri kazanım ekipmanlarının yüzeylerinde buzlanma oluşumunu engellemek için soğurmalı ısı geri kazanım tekerleri kullanınız. Diğer bütün ısı geri kazanım sistemlerinde buzlanma, ilave enerji kullanılmadan veya havalandırma sistemleri tamamen kapatılmadan engellenemez. • Çevresel ısı değiştiricileri, besleme ve egzoz hava akımlarının yan yana olmadığı durumlarda tavsiye edilir. Aksi takdirde daha verimli ısı değiştiricileri kullanılması tavsiye edilir. • Isı borulu ısı değiştiricileri, yüksek performanslı binalarda, verimleri düşük olduğu için tavsiye edilmez. Bu durumda daha verimli ısı değiştiricilerine yönelinmesi faydalı olur. Isı Geri Kazanım Tekerleri: • Isı geri kazanım tekerleri, en yüksek verimliliği sunarken aynı zamanda en düşük basınç düşümü ve nem geri kazanımı değerlerine sahiptirler. • En yüksek sıcaklık ve nem verimliliğine sahip olduklarından dolayı soğurmalı tekerlerin kullanımı tavsiye edilir. • En yüksek verimlilik değerlerine ulaşmak için düşük ön yüz hızı ile düşük hazne yüksekliği kombine olarak kullanılmalıdır. Eğer basınç düşümü çok yüksek ise hazne derinliği artırılmalıdır. Plakalı Isı Değiştiriciler: • Plakalı ısı değiştiriciler, nem geri kazanımının gerekli olmadığı durumlarda seçilmelidir. • En yüksek verimliliği elde etmek için düşük ön yüz hızı ile fin aralığı küçük olan serpantinlerin kombine olarak kullanılması tavsiye edilir. Eğer basınç düşümü çok yüksek ise fin aralıklarını artırınız. • Tuvalet egzoz havasından ısı geri kazanımı için plakalı ısı değiştirici kullanınız. Kaynaklar Brelih, N., Seppanen O., vd.,2013, “Design of Energy Efficient Ventilation and Air Conditioning System”, Rehva Guidebook. MAKALE