Yeşil Bina Dergisi 22. Sayı (Kasım-Aralık 2013)

YEŞİL BİNA / ARALIK 2013 47 3.2. Isı (enerji) geri kazanım tekerleri ve paketleri Isı (enerji) geri kazanım tekerleri, ısı (ve nem) depolama kapasitesine sahip, geçirgen dönen silindirlerdir. Isı (enerji) geri kazanım paketleri ise yüksek dere - cede duyarlı toplayıcı kütleleri olan iki adet ısı paketinden oluşur. Bu iki ısı pake - tinden dış hava ve egzoz havası değiş - meli olarak geçirilir. Paket sistemi, teker sistemi kadar yaygın değildir; fakat 20 yıldan uzun süredir bu sistemler %92’den yüksek olan ısı transfer verimlilikleri ile kendilerini ispat etmişlerdir. Depolama yapısı, genellikle düz ve kıv - rımlı alüminyum folyoların sıralanması ile oluşmuştur. Rotorlar, 6000 mm çapa kadar üretilebilmektedir. İki alüminyum folyo arasındaki uzaklık genellikle 2.0 mm civarındadır ama rotorlar daha düşük veya yüksek aralıklı olarak da sipariş edilebi - lirler. Karşılıklı sızıntı, karşılıklı karışma veya besleme ve egzoz hava akışlarının karışması geri kazanım tekerlerinde iki mekanizma sebebiyle oluşur; aktarma ve conta sızıntısı. Aktarma, havanın dönüş yapan materyalin içinde sürüklenmesi ve diğer hava akışına karışması ile olu - şur. Kurulacak bir boşaltma bölümü ile aktarma miktarı %0.1’in altına indirilebilir fakat tamamen yok edilemez. Sızıntının sebebi her iki hava akışı boyunca olu - şan diferansiyel statik basıncın, havayı yüksek statik basınçtan düşüğüne doğru itmesidir. Karşılıklı karışma, besleme havası tarafındaki basıncın egzoz tara - fındaki basınçtan daha yüksek olmasını sağlayacak şekilde konumlandırılan fanlar sayesinde, sızıntının besleme havasından egzoz havasına doğru olmasını sağlaya - rak azaltılabilir. Egzoz fanının büyüklüğü hesaplanırken, sızıntı ve boşaltma hava akımları da dikkate alınmalıdır. Rotorlar, metal folyoların üzerindeki kaplamaya göre basınçlı hava buhar veya su ile temizlenebilir. Rotor ve ısı geri kaza - nım materyalleri sadece hissedilir ısıyı geri kazanma ve transfer etme amaçlı veya toplam ısıyı (hissedilen ve hisse - dilemeyen) geri kazanma amaçlı olarak seçilebilir. Kaplama materyalleri tipik ola - rak zeolitler, sentetik polimerler, silika jel, etkinleştirilmiş alümina, titanyum silikat, lityum klorid veya alüminyum oksittir. Kul - lanılan kaplama materyaline bağlı ola - rak, aşağıdaki ısı veya enerji geri kazanım tekerleri veya değiştiricileri üretilebilir. • Yoğuşmalı ısı değiştiricisi (ST1) his - sedilebilir ısı geri kazanımı yapar. Depolama kütlesi, nemi sadece sıcak hava tarafında yoğunlaşma olduğunda transfer eden pürüzsüz yüzeye sahip işlenmemiş metalden (çoğunlukla alü - minyum) oluşur. Nem sadece egzoz havasının atıldığı tekerleğin yüzey ısı - sının çiğleşme noktasının altına indi - ğinde transfer edilebilir. Büyük sıcaklık farkları ve yoğuşma sayesinde nem geri kazanımı %60 seviyesine ulaşabi - lir. Bu tip bir teker, mekanik soğutması olmayan bir sistem için iyi bir sıcaklık ve nem geri kazanımı seçimidir. Hig - roskopik tekerle karşılaştırıldığında, besleme havası nem oranı sadece -5oC ve +10 °C arasında biraz daha düşüktür. • Higroskopik (entalpi) ısı değiştiricisi (STE1) hissedilebilir ve hissedilemez (belli bir yere kadar) ısı geri kazanımı yapabilir. Metalden oluşan depolama kütlesinin yüzeyi kimyasal işlemler sayesinde kapiler bir yapıya sahiptir. Bu yüzden tekerlekteki egzoz hava - sının sıcaklığı çiylenme noktasının altında olduğu zamanlar nem transferi çiylenme ile, yılın diğer zamanlarında ise soğurma ile nem transferi yapa - bilirler. Fakat soğurmanın bu olayda katkısı çok azdır ve üreticiye göre değişiklik gösterebilir. Bu tip ısı geri kazanım değiştiricileri genel amaçlı havalandırma ve klima uygulamala - rında kullanılır. • Soğurma (kurutucu) ısı değiştiricisi (HX1) hissedilebilir ve hissedileme - yen ısı geri kazanımı yapabilir. Depo - lama kütlesi, nemi sadece soğurma ile transfer edebilen bir materyal ile doyurulmuştur. Nem transfer kapasi - tesi sürekli olarak yüksek seviyelerde - dir ve neredeyse tamamen yoğunlaş - madan bağımsızdır. • Soğurmalı moleküler elek ısı değiş - tiricisi (HM1) hissedilebilir ve hisse - dilemeyen ısı geri kazanımı yapabi - lir. Depolama kütlesi, nemi sadece soğurma ile transfer edebilen bir materyal ile doyurulmuştur. Su mole - küllerini emen moleküler eleklerin, karşılıklı karışma ve koku problemle - rinin olabileceği yerlerde kullanılması tavsiye edilir. Büyük klima santralleri için enerji tüke - timi açısından ısı geri kazanım tekerleri Şekil 3. Plaka mesafesinin, basınç düşümüne etkisi. Şekilden görülüyor ki, plaka aralığı belli bir oranda düşürüldüğünde basınç düşümü de yaklaşık aynı oranda oluyor