Yeşil Bina Dergisi 20. Sayı (Temmuz-Ağustos 2013)

24 YEŞİL BİNA / AĞUSTOS 2013 Yeşil Hastane Aydınlatma Sistemlerinde, “Verimlilik-Tasarruf, Konfor ve Performans” TEKNİK Giriş H astaneler geleneksel ticari bina- lardan çok daha yoğun enerji tüketimine sahiptirler. Genel ola- rak hastanelerin eş hacme sahip başka bir ticari yapıdan; iki kat daha fazla enerji tükettiği bilinmektedir. Dolayısıyla sür- dürülebilirlik ve enerji verimliliği konuları bu yapılarda çok daha önemli bir unsur haline gelmektedir. Özellikle Sağlık Bakanlığı’nın yeni başlattığı 200 yatak ve üzeri yeni has- tanelerde “LEED Sertifikası” alınması zorunluluğu kapsamında ve “gerçek” yeşil hastane uygulamalarında; konfor ve performans konuları daima daha ön plan- dadır. Amaç; hem doğru-konforlu aydın- latma (ışık kirliliği olmaması, maksimum gün ışığı sağlanması, insan fizyolojisine- biyoritmine en uygun aydınlatma, kontrol edilebilen, otomasyona bağlı vb.) hem de en az enerji ile aydınlatma (11 W/m 2 ’den daha az tüketim vb.) sağlanmasıdır. Hastanelerde aydınlatma; genel ticari bir yapıdan çok daha farklı-kapsamlı ve özel olmalıdır. Hastane yapısı içerisinde farklı fonksiyonelliğe sahip birçok bölüm ve farklı ihtiyaçlara sahip birçok grup (hasta, görevli ve doktor gibi) bulunmak- tadır. Hastane tesislerinin büyük bölümü, 24 saat yaşayan ve sürekli bir dinamizm içerisindeki hasta ve personel için birincil yaşam ve faaliyet alanlarından oluşmakta- dır. Bu alanların tüm zaman dilimlerinde, hastalar ve hastane personeli için kon- for ve performans koşullarını sağlaması gerekmektedir. Yapılan bilimsel ve deney- sel çalışmalarda aydınlatmanın, özellikle sağlık amaçlı tesislerde en önemli sistem- lerden biri olduğunu, birçok durumda hasta psikolojisine ve dolaylı olarak hasta tedavi sürecine pozitif-negatif etki ettiğini göstermektedir. Özellikle yoğun bakım ve hasta odalarında “güneşi”; ışık rengi ve ışık şiddeti ile taklit eden “dinamik aydın- latma” sistemleri ile lambanın eskime-kir- lenmesini hesap eden, ona göre kademeli aydınlatma yaparak ayrıca; % 10-15 daha fazla verimlilik-tasarruf sağlayan “adap- tive aydınlatma” vb. uygulamalar çok önemli olmaktadır. Verimlilik-tasarruf, günümüz mühen- dislik faaliyetlerinin en güncel çalışma konularının başında gelmektedir. Fakat tasarrufun temelini; verimliliğin oluştur- duğu ve tasarrufun ancak verimli bir sis- tem altyapısı üzerinde kurulacak uygun işletme teknikleriyle elde edilebileceği unutulmamalıdır. Verimlilik; sadece bire- bir ürün-sistem değişimi veya daha az tüketen ürünü kullanmaktan çok daha öte bütüncül bir yaklaşımla; malzeme + mühendislik + işletme + bakım yakla- şımlarının tümü olarak ortaya çıkan bir sonuçtur. Bu sonucun yaratılabilmesi için ise; ilgili mühendislik faaliyetlerinin ve en doğru teknolojilerin kullanılması kaçınılmazdır. Günümüz aydınlatma teknik ve tek- nolojileri kullanılarak hastanelerin; hem daha konforlu hem çok daha verimli bir hale getirilmesi mümkündür. Bu kap- samda özellikle eski ve herhangi bir oto- masyon sistemi bulunmayan hastaneler için; % 60-70’e varan bir aydınlatma verimlilik-tasarruf potansiyeli söz konu- sudur. Ancak verimlilik çalışmalarının Dr (Ad). Serhat Özenç Elektrik Mühendisi, Aydınlatma Sistemleri Uzmanı Arif Künar Elektrik-Elektronik Mühendisi, LEED, EKB Uzmanı ve Bina Enerji Yöneticisi VEN ESCO A.Ş.