Yeşil Bina Dergisi 17. Sayı (Ocak-Şubat 2013)

44 YEŞİL BİNA / ŞUBAT 2013 TEKNİK Değişken Debili Sistemlerde İdeal Balanslama B ilindiği gibi tüm ısıtma, soğutma sistemleri; borular, terminal üni - teler, kritik devredeki basınç düşümü, kontrol vanaları, balans vana - ları ve tesisattaki diğer ekipmanların (pis - lik tutucu, sayaç vs.) yüzde yüz yükteki ihtiyaçları için tasarlanırlar. Sabit debili sistemlerde tüm yüklerde ayni debi ihti - yacı olacağı için statik (manuel) balans vanaları kullanılabilir. Bu vanalar bir kez ayarlanır ve bu ayarlanmalarından sonra çalışma ömürleri boyunca aynı pozis - yonda dururlar. Aşağıdaki pompa grafiğinden de görü - leceği gibi değişken debili sistemlerde, kısmi yük durumunda frekans konver - törü de kullanılmış olsa, çalışan devreler üzerindeki fark basınç (dP) artacaktır. Bunun sonucu olarak da çalışan devreler aşırı debi ile çalışacaktır. Tam kapasite çalışma durumunda belli bir fark basınçta (dP’de) çalışması tasarlanan devreler (dizayn dP’si mavi renkli çubuk kadar), kısmi yük durumunda çok daha yüksek bir dP’de çalışmaktadırlar (oluşan dP sarı renkli çubuk kadar). Statik olarak manuel balans vanaları ile balanslanmış değişken debili bir sistemde kısmi yük durumunda çalışan devreler ortalama olarak yüzde 40-50 arasında fazla bir “aşırı debi” ile çalışmaktadır ve istatistiklere göre bir ısıtma sisteminin tam yükte çalışma süresi tüm ömrünün yüzde 10-15’ini geçme - mektedir. Değişken debili sistemlerde sta - tik balans vanası kullanılması duru - munda sistem ömrünün ortalama yüzde 85-90’ından fazlası süresince sürekli aşırı debide çalışacaktır. Böyle bir çalışmanın sonuçları: 1) Gereksiz yere aşırı pompalama maliyeti 2) Sistemde dizayn edilen dT’ye ulaşıla - mama problemi (düşük dT sendromu) 3) Düşük dT sendromunun sonuçları ola - rak kazan / soğutma grubunun düşük verimlilikte çalışması 4) Boru hattındaki ısı kayıplarının artması 5) Yüksek fark basınçta çalışan kontrol vanalarının kontrol ettikleri devreler üzerindeki otoritelerinin azalması, sıcaklık kontrolünün kötüleşmesi, sıcaklık dalgalanmasının artması. Kötü konfor 6) Genel işletme maliyetlerinin artması (arıza, periyodik bakım, yedek parça maliyetlerinin artması) Değişken debili sistemlerde sistem balanslanmasının otomatik balans vana - larıyla gerçekleştirilmesi gerekmektedir. R. Burak Kolsuk Danfoss Otomasyon ve Kontrol Ürünleri Ltd. Şti. Isıtma Çözümleri Bölümü, İş Geliştirme Müdürü Değişken Debili Sistem